«det eg skriv utandørs, vert betre enn det eg skriv under tak»
Av Tore Kvæven. Teksten vart fyrst publisert på Ark-bloggen.
I går reiv eg meg laus frå skrivinga, tok skia fatt og gjekk fjellturen over Urdalsskard. Hadde det ikkje vore for at snøen snart forsvinn, hadde eg neppe tatt turen. Det dreidde seg trass alt om ein dag eg elles nærast fullt og heilt kunne brukt til skriving. Men varme vindar er i arbeid der ute. På denne tida for fire år sidan hadde me to og ein halv meter snø på flat mark (mor mi gjorde målingar på eit snømål ho den vinteren måtte forlenga). No er det knapt 20–30 cm igjen, og brått slo det meg: «Du veit ikkje kor mange sjansar du faktisk vil få til å gå over Urdalsskard denne vinteren.» Og dermed gjekk eg. Eg gav meg skia i vald. Kan henda ikkje fullt og heilt, men i alle fall stykkevis og delt. Eg tok nemleg med meg penn og lausark, og eit par stader undervegs skar eg av frå løypa og fann meg ei bortgøymd li der eg sette meg og skreiv nokre sider.
Kontrastane var sjølvsagt store. Eg sat i ein fjelldal like under skoggrensa, med kvite fjell på alle kantar, mens eg fantaserte meg inn i ei historie frå det nordlege Australia som skal utspela seg om tjue eller tretti år. Tankane og orda til menneske i eit framtidig landskap av raudt støv. Men likevel såg eg handlinga og setningane føre meg. Dialogane vart gode. Akkurat dette hender rett nok ganske ofte: at eg trur fyrsteutkastet vert bra, men at det etterpå viser seg, når det skal inn på «maskinen», å knapt vera brukande. Men i dette tilfellet var det ikkje slik. Det meste vil kunna brukast. Eg har sett tendensane før. At det eg skriv utandørs, vert betre enn det eg skriv under tak.
Lyngen var i ferd med å bryta gjennom. Ein stad kom ein fjellbekk rennande over nakne berg. Om ikkje mange dagar kjem han til å riva ned den spinkle snøbrua eg på dette tidspunktet ennå kunne kryssa. Jo visst. Våren kjem.
Det hender eg kjenner det på same måte med skrivinga. At tida er undervegs. At slutten er i emning. At våren kjem. Sjølvsagt (det er i alle fall det eg trur) har eg ennå mange år igjen der eg kan rabla tankar på kvite ark, og der eg etterpå kan hamra det heile inn på datamaskinen, senda det til redaktøren, få gode råd og sjå det endra form og langsamt verta betre, til det nærmar seg sitt potensial, og til sist, når tida er komen: til det kan leverast, og til ein kan la det segla sin eigen sjø, og opna den neste skuffen og kasta seg over det neste prosjektet. Dei neste notata. Dei neste ideane. Jo visst trur eg at eg har tida føre meg. Det er ikkje det. Men eg har såpass mange bøker liggande på vent her inne. Både i skuffar merkte med titlar og stikkord og i tankar eg har gjort meg. Og ein veit jo ikkje om lysta til å skriva og til å få tankane ned på eit ark kjem til å vara ved. Eller om scenar og stemningar og handlingar ein i dag ser klart føre seg, ennå kjem til å vera der, like klare, om fem eller ti år.
På same måte som ein ikkje veit om snøen vert liggande. Slik sett er dei to sider av same sak. Skiturane eg skulle tatt over Rjuven og over Grubba og inn på nordsida av Valevatn og andre stader, og bøkene eg skulle skrive, om fortid, nåtid og framtid, om venskap og kjærleik og krig og undergang. (Jo, absolutt om undergang, ein kunne undrast kvar inspirasjonen kjem frå.)
Kan henda er det då likevel bra at våren kjem. Eller i alle fall at han gjev inntrykk av å koma. For at skriving har sin verdi, det kan der ikkje finnast nokon tvil om, i alle fall ikkje i tankane til ein forfattar. Men ein fin skitur over Urdalsskard, mens snøen smeltar, og mens bekkane renn, det er det heller ikkje mykje som slår.