Her kan du lese nyskrivne tekster frå tidlegare elevar ved Forfattarskulen for skrivande med minoritetserfaring og tankar dei har om skriving, lesing og året ved skriveskulen. Skulen er eit samarbeid mellom Minotenk og Det Norske Samlaget. Blir du nysgjerrig? Du kan lese meir om Forfattarskulen her. Skulen har søknadsfrist i november 2025. Viss du har spørsmål, så kontakt leiar Therese Tungen på t.tungen@samlaget.no.
Denne gongen får du møte Karna Klausen Herland.
Kven er du, Karna?
Eg heiter Karna Klausen Herland, kjem frå Askøy utanfor Bergen og bur no i København, der eg jobbar som omsetjar og lingvist. Eg har ein mastergrad i engelsk litteratur og lingvistikk og har vore oppteken av både språk og bøker heile livet. Mamma seier alltid at så snart eg kunne krype, krabba eg rett bort til bokhylla og ville ha bøker. Og sånn er eg vel framleis, sjølv om eg òg er ein ganske fanatisk strikkar. Eg les mykje og er ein som kan bli like oppteken av ordlyd, rytmen i språket og setningsstrukturar som av sjølve innhaldet.
Kva slags tekst er det du har skrive?
Teksten min handlar om å kjenne seg annleis, om å føle at ein alltid ligg eit par steg bak omverda, og om å streve med korleis ein skal finne sin plass. Det kan vere utfordrande å knyte relasjonar i ei slik verd, men desperasjonen etter å lykkast blir òg desto større. Eg har prøvd å fange kjensla av å bli sett – og av presset som oppstår når ein blir sett. Av å leve i ei verd der det alltid står noko på spel, men der ein ikkje heilt forstår korleis ein skal navigere i dette spelet.
Kanskje eit vanskeleg spørsmål, men kvifor skriv du?
Eg skriv først og fremst for å få orden i tankane. Dei kjem ofte fort og kaotisk, men når eg set penn til papir, roar det seg, og eg får tid til å tenkje. Å skrive er ein tankeprosess der eg går i dialog med meg sjølv – eg må ta stilling til korleis eg ønskjer å uttrykkje meg, og korleis eg kan fange kjenslene som ofte surrar rundt inni meg utan ord. Å skrive gjennom tankane gjer at eg kan forstå kva dette ubehaget eller denne udefinerte gleda eigentleg er. Men eg har òg alltid elska historier og har ein svært levande fantasi. Eg er ein som lett kan falle inn i mitt eige hovud, gløyme omverda og bli oppslukt av eit indre narrativ.
Og kva liker du å lese?
Eg les mykje og i mange ulike sjangrar – frå samtidslitteratur til klassikarar, frå tyngre sakprosa om dagsaktuelle tema til lettare kjærleiks- eller krimromanar. Eg les mest på engelsk, men har alltid eit mål om at minst 25 % av bøkene skal vere på norsk, med ei god blanding av bokmål og nynorsk. Eg les både for underhaldning og for å utfordre eigne synspunkt og å lære.
Nokre av favorittforfattarane mine (sjølv om det er vanskeleg å berre velje nokre!) er Toni Morrison, Ali Hazelwood, Tore Renberg og Margaret Atwood. Og så er det jo sjeldan feil med Shakespeare heller!
Er det noko ved Forfattarskulen du vil trekke fram som spesielt lærerikt for deg?
For meg var det særleg inspirerande å få tru på eiga skriving. Både det at eg fekk skrive mykje og fekk tilbakemeldingar frå flinke folk, og at me fekk snakke med så mange dyktige forfattarar. Alle har hatt ulike vegar inn i skrivinga, og alle skriv på ulike måtar. Den samla opplevinga var at eg gjekk ut av Forfattarskulen med ei sterkare tru på at dette faktisk er noko eg kan få til. Eg er utruleg takksam for alle, både medstudentane, forfattarane og dei frå Samlaget, som inspirerte og delte av erfaringane sine.
Når eg ler
Av Karna Klausen Herland
Kjærasten min og eg pleier å spøkje med at eg brukar tre til fem vyrkedagar på å bestemme meg. Det er no laurdag, dag seks, og eg byrjar å forstå kva eg kjende på sundag. Problemet er at eg heile tida ligg bakpå, eg kjem aldri til toppen. Eg har no grubla på denne eine kommentaren i seks dagar, og ein kan jo berre sjå for seg kor mykje anna som har skjedd på dei seks dagane. Alt det andre må berre stille seg bakarst i prosesseringskøen. Hjernen min er eit samleband, tek ein ting om gongen, i tur og orden, sjølv om samlebandet er i ferd med å gå i stå av opplevingane som hopar seg opp. Prosesseringstida gjer det òg nesten umogleg å snakke med folk. Innan eg får samla meg og veit kva eg vil seie, har dei for lengst gått vidare til ein annan samtale, ein annan dag, ei anna veke. Eg kan ikkje akkurat gå bort til nokon og seie du, det du sa til meg for ei veke sidan, som eg ikkje klarte å svare på då, og som du sikkert har gløymt no, det har eg kome fram til eit svar på. Kan eg no fortelje deg kva eg har kome fram til, så kan du kome med eit tilsvar, og så kjem eg tilbake til deg i neste veke med kva eg tenkjer om det nye du kjem til å seie?
Det verkar som om andre opplever tid på ein annan måte enn meg her me sit rundt bordet. Det er første veka på studiet, og me har gått ut saman for å prøve ny restaurant i ny by i nytt land. Eg sit ved hjørnet av bordet, der det er mindre folk, færre samtalar å forhalde seg til. Det er eit langt bord, og eg sit på det hjørnet som peikar ut i restauranten, med ryggen mot resten av lokalet. Eg sit nesten midt i rommet. Eg pressar hjørnet av stoffservietten mellom tommel og peikefinger medan eg høyrer på deg. Eg har lagt servietten på fanget, slik eg såg dei andre gjere det, eg likar det eigentleg ikkje. No kan eg ikkje kvile hendene i fanget utan å risikere å kome borti den inntørka flekken av brun saus som eg tørka av tommelen på byrjinga av måltidet. Eg ser bort frå den brune flekken, prøver å huske kor på servietten han er, og skottar opp på deg. Med ein støkk innser eg at auga dine ventar på mine. Eg smiler, kikkar bort på dei som sit rundt bordet, for å sjå kor mange me er i samtalen, og lurar på om det er openbert at eg berre jattar med, no når eg må ta sats for å sjå deg inn i auga.
Dei to overfor oss lyttar merksamt og ser ut til å reagere heilt intuitivt medan du snakkar. Dei sit ikkje og tenkjer på kva for eit toneleie du har, korleis dei reagerer på det du seier, kva for eit av auga deira som skal møte dine. Ifølgje psykologar er det best å sjå folk inn i venstre auge med ditt høgre auge om du ønskjer å opprette ein positiv relasjon. Men eg synest det er meir slitsamt å sjå folk inn i venstre auge med mitt høgre auge. Det kjennest meir intimt og tærer meir på kreftene enn å sjå dei inn i deira høgre auge. Men kanskje eg skal tole å vere litt ukomfortabel i denne eine interaksjonen, om det betyr at du blir meir positivt innstilt til meg på eit umedvite plan. Men eg må òg passe på, om eg lenar meg langt nok fram, at eg smiler, men ikkje for mykje, og at eg faktisk høyrer etter. Eg kan ikkje la merksemda drive mot samtalen bak meg berre fordi ho eine brukar ein monoftong i ordet game, eit dialekttrekk som eg til no berre har lese om, og som eg blir full av fryd over å kome over in the wild. Eg kan ikkje bli distrahert av at nokon kjem inn døra, kald luft som treffer nakkehåra, og døra som svisjar mot teppet med ein lyd som kiler i øyrekanalane og gir meg lyst til å gjenta lyden om att og om att, svisj, svisj, svisj, eller av lyden av bestikk mot fat. Alltid bestikk mot fat, som skjer så høgt i øyra, og korleis skal eg klare å fokusere på det du seier til meg, når han overfor meg prøver å skjere hol i tallerkenen? Nei, no sa du noko. Det er pause. Du ser på meg. Eg nikkar, føyer til et smil og håper det du sa, var morosamt. Du fortset å snakke. Han overfor meg er ferdig med å ete og legg frå seg bestikket. Eg følgjer med no. Du har mi fulle merksemd.
Du snakkar om ei utstilling du var på som handla om kvinners arbeid gjennom historia, og eg tenkjer på fem forskjellige bøker knytte til det du seier, men eg får ikkje fortalt deg om dei, for eg ler. Eg ler min ekte, ukontrollerte latter. Du er litt overraska, hadde kanskje ikkje venta ein så stor reaksjon, men du smiler. Det du sa, var kanskje ikkje så morosamt som den høge latteren min tilseier, men eg har bobla over av kor mykje eg likar samtalen vår, og eg klarar ikkje halde på det lenger. Og først då latteren er sleppt fri, høyrer eg at han er for høg, for ekstatisk. Dette er grunnen til at eg ikkje kan tillate meg å bli for investert i den eg snakkar med, for då er eg uhemma og held ikkje tilbake, og andletet ditt, som allereie er litt brydd over kor høgt eg ler, sklir over i å vere oppriktig forvirra og litt forstyrra over at den ville latteren min har frose i ein grimase av panikk. Munnen min fortset å le, men auga mine er stive av redsel, og eg veit kor urovekkande det andletsuttrykket er. Eg har sjølv sett forvandlinga i spegelen. Du synest dette er pinleg, og du har heilt rett, og du veit ikkje korleis du skal ta samtalen vidare, så du seier noko som elegant rundar av det me snakka om, før du snur deg til sidemannen og stiller eit spørsmål, og det er sånn det skal gjerast.
Eg sit og ser på skuldra di som har vridd seg vekk frå meg, og eg veit at eg har øydelagt det som var. Det er sjeldan at eg blir så engasjert at eg glepp, men så var du sjeldan interessant òg. Det er eit eller anna med veremåten din som fekk meg til å kjenne meg meir komfortabel enn eg vanlegvis gjer når eg har kjent nokon så kort tid som me har kjent kvarandre. No er samtalen over, og eg får aldri fortalt deg kvifor det du sa, var så interessant. Kanskje tør eg aldri å slappe av i nærleiken av deg igjen. Psykologen har vel eit poeng når han seier at eg har ein perfeksjonistisk svart-kvitt-tankegang. Ein har berre ein sjanse, og eg feila. Den høge latteren min heimsøkjer meg dei neste dagane, på bussen, på forelesing, og alt eg gjer blir feil. Ei velkjend kjensle kjem krypande og kviskrar at eg ikkje er ein verkeleg person. Eg er eit skal av eit menneske. Det tek meg tre til fem vyrkedagar å finne ut kvifor eg var så investert i det me snakka om, og kor redd eg er for at dette verkeleg var min eine sjanse. At me ikkje kjem til å snakke saman på tomannshand igjen. Å, kor kjekt me har det i den imaginære samtalen eg konstruerer for å finne ut kva eg skal gjere viss eg nokon gong kjem i den same situasjonen igjen. Då har eg det lagra. Då er eg klar. No kan eg ikkje gjere noko anna enn å lene meg tilbake i stolen med eit anstrengt smil og prøve å sjå avslappa ut der eg sit mellom to samtalar.