Her kan du lese nyskrivne tekster frå tidlegare elevar ved Forfattarskulen for skrivande med minoritetserfaring og tankar dei har om skriving, lesing og året ved skriveskulen. Skulen er eit samarbeid mellom Minotenk og Det Norske Samlaget. Blir du nysgjerrig? Du kan lese meir om Forfattarskulen her. Skulen har søknadsfrist i november 2025. Viss du har spørsmål, så kontakt leiar Therese Tungen på t.tungen@samlaget.no.
Denne gongen får du lese tekst frå Sofie Lykke.
Edderkoppen
av Sofie Lykke
Han såg seg rundt i den vesle leilegheita, gjekk ut og betrakta utsikta frå balkongen. Det var ein sommardag med høg og klar himmel. Solstrålane nådde inn i leilegheita og gav ho ein fargespekka glans. Blada på plantene glinsa av det grøne, pulserande liv. Det var som om dei innynda seg hos ljosstrålane, som om dei mjukt, smilande og ertande, bukta og vreid seg, før dei falda seg langsamt ut og strekte seg etter strålane for å gripe dei varme fingrane deira. Fjorden var blå og glitra sølvaktig under det gule skjæret frå sola. Her og der kunne vi skimte fritidsbåtar fare forbi og forsvinne av syne. Han kom inn i leilegheita igjen og sa liksom samtykkande at han hadde kjøpt ei fin leilegheit. Ja, einig, sa eg. Du har kjøpt ei fin leilegheit. Dei andre leilegheitene i naboblokkene har ikkje heilt utsikta over fjorden, dei har ryggen til sola også, sa han. Nei, sa eg, dei har verken utsikt eller ljos. Du var jammen heldig som fekk kjøpt denne leilegheita, sa eg. Ja, det var eg, sa han. Eg kan enno ikkje tru det, sa han. Og sjå på interiøret vårt, sa eg, er det ikkje elegant og smakfullt? Jo, sa han, det er det. Du har kjempegod smak, eg er fornøgd med alt du har kjøpt, sa han. Her kjem vi til å trivast, sa eg. Eg trivst allereie, sa han. Det gjer eg også, sa eg og smilte, samtidig som blikka våre møttest og vi såg granskande på kvarandre. Og så kikka vi utover fjorden igjen, og ein varm og god følelse av velvære breidde seg lett over kroppen. Solstrålane strauk oss over andletet, og ei useieleg kjensle av glede steig opp frå det dunkle, stråla ut i heile kroppen og filtra seg saman med varmen frå sola. Dette augeblikket kunne vare livet ut, tenkte eg.
Så vende vi tilbake til arbeidet vårt i den vesle leilegheita hans, han ved skrivebordet, framfor pc-en med ryggen mot meg, eg på sofaen med pc-en på fanget. Etter ei kort stund reiste han seg opp, henta støvsugaren og begynte å støvsuge. Det er reint her, sa eg, det trengst ikkje. Nei, men eg vil, sa han. Etter at han var ferdig, la han støvsugaren tilbake og gjekk for å sjekke søppelkassene. Eg vil gå ut med søpla, sa han. Men det er jo ikkje noko søppel i kassene, sa eg, vent til i kveld, så vil dei kanskje fyllast opp. Det er litt matavfall i matsavfallsposen, sa han, eg kan gå ut med han, så slepper han å lukte. Greitt, sa eg, som du vil. Han kom tilbake og sa triumferande og muntert: Vi har gode solforhold her! Dei andre leilegheitene er ikkje vende mot sør og har ikkje ljos, stakkar. Nei, dei har ikkje det, sa eg. Også har vi så kort veg til butikkane, sa han. Ja, sa eg, vi kan handle mat på ein, to, tre. Ikkje sant, sa han, vi treng ikkje å planlegge handleturane våre. Eg går ein tur på butikken, sa han, treng vi noko? Nei da, sa eg, vi treng ingenting. Eg går ut og handlar litt likevel, sa han. Ok, sa eg. Idet han gjekk ut igjen, reiste eg meg opp. På måfå gjekk eg att og fram i leilegheita og visste ikkje kva eg skulle ta meg til. Men noko måtte eg gjere, det visste eg, for eg kunne ikkje berre bli sittande. Ut av ei av kjøkkenskuffene drog eg fram ei pakke med våte eingongsklutar, så gjekk eg inn på badet og begynte å gå over alle flater. Det lukta friskt av vaskemiddelet kluten gav frå seg for kvart strok.
Det var for to år sidan, på ein brennande varm sommardag, at eg drog til parken i nabolaget for å kjøle meg ned ein time før jobb.
Den dagen nådde temperaturen ein ny rekord. Det var urovekkande varmt og fysisk uuthaldeleg å sitte inne i den vesle loftleilegheita eg leigde i den gamle bygarden. Der i parken stod det ein stor og kraftig blodbøk som kunne gi ly for sola. Men der var det allereie fullt; det sat mange menneske under bøken, under den veldige skuggen han kasta omkring seg. Ved fontena var det også fullt, sjølvsagt. Folk som sat på fontenekanten, dyppa føtene i det kjølige vatnet og såg ikkje ut til å vilje gå derifrå med det første. Barna vassa rundt og plaska og leikte. Det var folk overalt i parken: unge og gamle, bikkjer og barnevogner. Eg gjekk i sikksakk forbi menneske som grilla, sola seg, spela kort, studentar som dreiv med kubbespel og pensjonistar som spela boccia på det grusete tunet i parken ved sida av paviljongen. Eg gjekk forbi øldrikkande og lattermilde vennegjengar, forbi dei som var åleine, som anten sat med musikk i øyra eller med ei bok i handa. Blodet mitt begynte å koke i varmen, eg kunne kjenne pulsen slå hardare, fortare, sola banka i tinningen, og små sveitteperler begynte å drype nedover hårfestet. Eg fann ingen stader å sette meg, det var ingen ledige skuggar, å sitte i sola var uaktuelt, å dra tidlegare på jobb var uaktuelt, å gå tilbake til den vesle, kvelande varme loftleilegheita var utenkeleg. Eg bestemde meg for å gå inn i klesbutikken like i nærleiken for å sjå etter ein hatt av noko slag. Dei hadde stråhattar til sals, eg tok straks ein av dei og gjekk bort til kassa for å betale, utan å prøve han på først.
Varm dag, sa ekspeditøren. Ja, veldig ille no faktisk, sa eg. Det kan eg tenke meg, sa ho, glad for at det er airconditionanlegg her i butikken, det er den varmaste dagen så langt i år, tilføydde ho. Ja, veit det, sa eg, så betalte eg og gjekk ut, fjerna prislappen på hatten og sette han på hovudet utan å sjekke meg i butikkvindauga. Eg gjekk tilbake til parken for å prøve lykka på ny. Da spotta eg eit ungt par som var i ferd med å pakke saman og forlate staden der dei sat under eit stort og skuggefullt kastanjetre. Eg skunda meg bort, og med eitt kjende eg meg sløv og småsvimmel, og svarte prikkar og skinande stjerner dukka opp i synet sitt lerret. Det var som om toppen av hovudet hadde blitt tømt for innhald, at dette tomrommet kjendest noment og gav gjenklang av larmen frå ei tom innside, dirrande som i etterdønningane av ei kyrkjeklokke. Før eg klarte å samle meg, suste ein elsparkesyklist med matbag på ryggen forbi i full fart. Han ensa meg ikkje eingong, eller så brydde han seg ikkje om at han heldt på å køyre meg ned, han rekna kanskje med at eg ville flytte meg i tide. Med hjartet hamrande i brystet, kasta eg meg til sida og unngjekk så vidt å bli påkøyrd framfor alle i parken, i alle sitt påsyn. Hjartet hamra laust, vilt og ukontrollert, som ein kolibrifugl, men det var som om blodet rann motsett veg, bort frå kroppen, ikkje inn i han, som om ein foss rann oppover og ikkje nedover fallet. Blodet hadde forlate ansiktet mitt, fingrane kjendest kalde. Og brått blei alt svart. Da eg opna auga igjen, såg eg eit vagt omriss av andlet som bøygde seg ned over meg. Hei! Høyrer du meg? Du har visst svima av, sa røysta til det nærmaste andletet. Pust inn no, sa røysta, pust no. Eg trekte inn pusten eit par gongar, også blunka eg hardt for å få bort den slørete filmen som hadde lagt seg over auga, for å sjå klarare. Ambulansen er på veg, sa røysta. Det trengst ikkje, sa eg, eg må på jobb snart. Det kan vel vente, kan det ikkje det, til dei får sjekka deg, sa røysta. Ambulansepersonellet gav meg vatn, tok temperaturen og blodtrykket mitt, og så målte dei surstoffnivået i blodet. Dei forklarte at eg var blitt dehydrert og hadde forhøgd temperatur, at eg måtte bli flinkare til å drikke vatn, og få i meg salt. Etter ei stund blei dei einige om å køyre vidare. Men mannen som hadde sete ved sida mi, som hadde ringt ambulansen, og som hadde snakka til meg da eg vakna, følgde meg heim. Vel framme ved døra gav han meg mobilnummeret sitt, ring meg viss det er noko, sa han. Det skal eg, sa eg og takka for hjelpa. Eg tok fram nøkkelknippet, sette nøkkelen i nøkkelholet og vreid om. Idet døra gjekk opp, slo ei bølge av varme mot oss, det var som om eg hadde opna døra til steikeomnen, at varmen blanda med dampen frå den ferdiglaga maten, trefte oss i andletet. Oi, sa han, det er ikkje rart du har blitt dehydrert og svima av, her er det for varmt. Veit du kva, sa han, eg bur i nabolaget, du kan komme til meg, ta ein kald dusj, slappe av og friskne til. Eg kjem ikkje til å vere der i dag, også skal eg vere bortreist fram til slutten av neste veke. Det gjekk nokre rundar med utspørjing, diskusjon og argument i hovudet mitt, så takka eg nei til tilbodet hans og gjekk inn i leilegheita mi før eg ringde til jobben og sa at eg ikkje kunne komme den dagen. Utover kvelden, da det blei enda varmare og tilstanden min blei dårlegare enn kva han hadde vore, begynte eg å skjelve og kaste opp. Eg ringde til legevakta, dei bad meg om å sjekke tempen, men eg hadde ikkje temperaturmålar i leilegheita. Ta deg ein tur til legevakta, sa sekretæren, sender de ein ambulanse, sa eg. Nei, vi gjer ikkje det, du bur veldig nærme og kan komme hit på eiga hand, eller med drosje, sa ho. Eg gjorde som ho sa, og tok ein drosje dit. Etter nokre timar på legevakta blei eg sjekka av ein lege, som rekvirerte intravenøs væske blanda med forskjellige elektrolyttar. Har du nokon som kan passe på deg, sa legen. Nei, det har eg ikkje, sa eg, eg har ingen familie i denne byen. Venner, da, sa ho, eg rista på hovudet, dei er ikkje i byen, dei heller, dei er ikkje herifrå og har reist heim til familien sin i ferien. Javel, sa ho, eg synest ikkje at du skal vere åleine, i tilfelle du blir svimmel igjen, du bør vere saman med nokon. Kanskje eg har ein eg kan spørje, sa eg. Fint, det synest eg at du skal gjere, sa legen og forsvann i ein hastig fart. Eg gjekk ut i venterommet trillande på eit stativ som den intravenøse væska hang på, ho draup drope for drope gjennom ein slange, så inn i ein kanyle på handbaken og til slutt inn i blodåra. Eg tok fram mobilen min, skreiv ei tekstmelding, men visste ikkje kven eg skulle sende ho til, eg hadde ingen å sende ho til, ingen eg kjende, men det var ein eg ikkje kjende. Mannen frå parken som hadde sagt at eg kunne vere i leilegheita hans, som hadde bedd meg om å seie ifrå om eg trong hjelp. Han var ein god samaritan og ein redningsmann. Men det var for uverkeleg, for unaturleg og forseggjort til å passe inn i røyndomen, min røyndom. Eg var jo trass alt oppdratt til å ikkje bry nokon, til å klare meg sjølv, til å vere sjølvstendig. Heile situasjonen baud meg imot, både intellektuelt og emosjonelt. Eg trong den gode samaritanen og redningsmannen, men berre ut frå behov for hjelp hans, reint instrumentelt. Eg får no og da hjelp av familien og ein sjeldan gong får eg hjelp av venner, og eg yter hjelp tilbake, men det kjennest ikkje instrumentelt, i alle fall ikkje som eg vender meg til dei berre ut ifrå egoistiske behov, berre for hjelpa si skuld, for det er eit emosjonelt band der som er vanskeleg å forsere for å få det til å dreie seg om det reint instrumentelle: som om bandet er der berre fordi vi treng ei handsrekning frå kvarandre. Eg er på legevakta no, sa eg til meg sjølv, og her får eg hjelp av framande som eg ikkje kjem til å møte igjen, som eg ikkje har noko relasjonelt og emosjonelt band til, som eg verken deler ei fortid, ei notid eller ei framtid med. Likevel, sa eg, desse menneska hjelper meg i kraft av jobben sin, ikkje som privatpersonar. Og dei får lønn. Mannen frå parken ville tilby meg hjelp som ein privatperson, som seg sjølv, det var ikkje berre særskilt, men unikt. Kva skal eg tru om dette, grubla eg på, så sende eg den ferdige tekstmeldinga til han. Etter ein halvtime troppa han opp på legevakta, eg såg på han og hjartet dundra av ekstase, eufori og lykke. Vi drog heim til han. Dei neste dagane drog han ikkje ut av byen, slik han hadde sagt, det var berre eit påskott for å få meg til å takke ja til tilbodet skjønte eg, men likevel, det kjendest ikkje feil å vere der i leilegheita saman, og slik fortsette vi dei neste to åra.
Da han kom tilbake frå handleturen, høyrde eg skritta hans nærme seg ytterdøra, han vreid om nøkkelen, og det vreid og knytte seg i magen min. Hjartet hoppa nokre ekstra slag, eller kanskje det stoppa opp og let vere å slå i sin vande takt, som om slaga hadde hopa seg opp og venta på klar signal eller ei open luke i brystet, som da luka blei opna, ramla slaga inn utan lov og orden. Hjartet slo hardt mot brystkassa, som om det var ein innestengd fugl i eit bur som slo mot rillene for å komme seg laus. Han kom inn på badet og såg meg sitte på huk med ein klut i handa pussande på dusjglaset.
Det er ganske reint her på badet, sa han, du behøver ikkje å vaske. Joda, litt, eg vil få badet til å sjå reinare ut, dessutan så er det ganske lettstelt her, sidan det er så nytt, så det er ikkje noko problem, sa eg og smilte. Ok, sa han og smilte eit skeivt smil, da går eg og pussar vindauga i stua og på soverommet og balkongen, han la til: Vi brydde oss slett ikkje så mykje om reingjering i den gamle leilegheita eg leigde i byen. Du minnest vel da du flytta inn hos meg for to år sidan. Ja, eg kjem i hug, sa eg. Nei, vi var ikkje så opptatt av reingjering der. Det var liksom ikkje så farleg, for ho var ikkje vår eiga, eller di eiga, men no eig du denne, og det er jo litt stas å halde ho rein. Ja, sa han, tok ut nokre eingongsklutar frå pakka eg hadde tatt med inn på badet, og gjekk vidare inn i stua. Eg ropa etter han: Men vindauga i stua og på soverommet og balkongen er ganske reine, du treng slett ikkje å pusse dei, altså. Det går fint, sa han, eg gjer det for det, eg såg nokre flekkar i stad. Med avstanden, medan han blei fjernare, roa hjarteslaga seg, knuten i magen losna, og brystet snørte seg ikkje saman lenger. Eg la frå meg klutane og gjekk inn i stua, blei ståande i dørkarmen og observere han. Han var i full sving med vindaugspussinga, i si eiga verd var han, inne i sitt eige skal. Det var ikkje mykje av hans indre å spore i auga hans; dei stira mekanisk på arbeidet han dreiv på med, kroppen hans var der, og hendene hans pussa glasa, men han sjølv hadde nærvære ein annan stad, i eit djup ingen hadde tilgang til. Kva tenkte han på, kva følte han, kva fjerna han seg frå? Var det meg, var eg ei byrde, ein uvelkommen gjest? Hadde vi invadert livet til kvarandre, tatt det over, tatt bu i einsemda til einannen med vår eiga einsemd? Eg gjekk sakte tilbake til arbeidet med å pusse dei reine dusjglasa enda meir reine, og tenkte at eg var lykkeleg, eg måtte innstille meg på lykka, la ho fylle meg, presse kvar ein tvil og spekulasjon og fysisk ubehag tilbake til der det kom frå: frå Pandoras eske, som alltid var fylt med overraskingar som ikkje samsvara med livet og uttrykte seg i utakt med den ytre realiteten, som jo var bra. Eg bestemde meg for at eg var lykkeleg, eg budde trass alt i ei leilegheit med fjordutsikt, og så kjende eg at det snørte seg hardare saman i brystet.