Her kan du lese nyskrivne tekster frå tidlegare elevar ved Forfattarskulen for skrivande med minoritetserfaring og tankar dei har om skriving, lesing og året ved skriveskulen. Skulen er eit samarbeid mellom Minotenk og Det Norske Samlaget. Blir du nysgjerrig? Du kan lese meir om Forfattarskulen her. Skulen har søknadsfrist i november 2025. Viss du har spørsmål, så kontakt leiar Therese Tungen på t.tungen@samlaget.no.
Denne gongen får du lese tekst frå Lukas Andersen.
Kven er du, Lukas?
Eit vanskelegare spørsmål skal du leite lenge etter, meiner no eg. Eg er berre meg. Eg er ein ung mann, det er mykje eg ikkje forstår og mykje eg ikkje veit. Eg har stadig ein trong for rørsle og nye opplevingar. Eg er ein halvseriøs mosjonist, snart norsklærar, hundeeigar og ein som draumar, stundom for mykje og stort. Og eg får vel byrje å våge å kalle meg sjølv for forfattar. Eg trivst best i naturen, og minst mellom høgblokkane. Det er kanskje klisjé å seie, men det gjer det ikkje mindre sant. Av alle mål i livet, er mitt fremste å kjenne bjørka på fornamn, og at ho også kjenner meg.
Kva slags tekst er det du har skrive?
Denne teksta er eit portrett. Eit portrett med altfor mange ord, men inga av dei rette. For korleis skal eg fortelje om noko som eg ikkje kjenner? Sjølv om eg har lært meg «hjartespråket», nordsamisk, kan eg ikkje bruke det for å uttrykke meg i den djupna og bredda som språket tillèt. Og i dette språket, norsk, som eg jo rår over, kan eg heller ikkje fortelje, for det er så mykje eg ikkje kjenner, og meir som ikkje kan omsettast. Eg går inn i minne etter minne, og leiter og leiter, men det eg leiter etter finst ikkje der. Sånt blir det vel gode tekster av, i det minste. Det er ikkje berre eg som er portrettert i teksta. Eller, eg håpar i alle fall det også er fleire enn meg. Kanskje er det også du som les?
Foto: Jenny Levin.
Kanskje eit vanskeleg spørsmål, men kvifor skriv du?
Eg skriv for å tenke. For å forstå meg sjølv, og for å forstå verda eg lev i. Eit enklare spørsmål for meg enn å svare på kven eg er. Kanskje eg kan seie det slik: Kven er eg? Eg er ein som skriv. Og derfor skriv eg.
Og kva liker du å lese?
Litteratur som har ein kraft i seg, forfattarar som tek tilbake sin (fråtatte) rett til å definere og omtale seg sjølv, og som vil noko i verda. Samisk litteratur er nærast for meg. Valkeapääs «Solen, min far» har eg nok lese ein 6–7 gonger no. Eg les mest poesi. Eg liker å lese ting eg ikkje forstår, som eg kan lese igjen og igjen. Om eg skal trekke fram nokre andre namn må det bli Tor Ulven, for kompleksiteten i dikta, og korleis kvar linje er perfeksjonert. Dikta hans kan eg lese igjen og igjen, og stadig oppdage nye ting. Utanfor våre landegrenser er Sylvia Plath og Richard Siken store inspirasjonskjelder. Om eg skal lese ein roman, ser eg etter romanar med mykje poetiske skildringar, det vere seg om naturen, eller om det kaoset som rør seg inne i eit menneske.
Er det noko ved Forfattarskulen vil du trekke fram som spesielt lærerikt for deg?
Å få moglegheita til å snakke om tekst og skriving med andre talentfulle, skrivande menneske har vore ei heilt ny erfaring for meg, og noko eg har fått enormt mykje utbytte av. Å høyre korleis andre menneske les den same teksta, kva dei ser, og kva dei ikkje ser, utviklar oss som skrivande. Ikkje at det er til å bli overraska over når ein seier det slik, men eg trur ikkje eg kan understreke nok kor mykje eg har lært av det. Ikkje berre å snakke med andre skrivande medstudentar, men å møte forfattarar som har alle moglege forskjellige utgangspunkt og inngonger til skriving, og å få høyre korleis dei ser på eiga skriving, og korleis dei les min og medstudentars tekstar.
Aureauga
Av Lukas Andersen
Eg og far ror ut på gjeddevatnet for å trekke garn. Vi ror til flåa for å trekke garn. Vi trekker garn. Svart vatn, stille, båten gyngar. Det er far som ror spissa. Eg sit akter. Eg grip i det svarte vatnet, eg trekker flåa og garnet over ripa. Eg og far trekker garn på gjeddevatnet, og vi seier ingenting.
Først får vi ingen fangst. Så får vi fangst. Ein liten aure. Ein aure til. Og ein til. Alle aurane så små. Alle aurane ser på meg. Eg grip dei i gjellene med den eine handa og garnet med den andre, vrir dei små fiskane ut av garnet, knekker hovudet på dei. Vi fyller dørken med aurar, og alle aurane ser på meg. Dei er så små at dei er mesta berre auge. Og alle auga på aurane ser på meg. Vi trekker garn på gjeddevatnet. Vi fyller dørken med auge.
Auga ser rett gjennom meg.
Auga blir til hol i dørken. Vi trekker garn på gjeddevatnet, og vi har hol i dørken. Vatn siver inn. Vi trekker garn på gjeddevatnet, og vi har ikkje auskar. Eg set kniven i auga på aurane. Éin etter éin, vrir kniven rundt, til auga ikkje ser ut som auge lenger. Til auga berre er gørr. Eg set kniven i auga på fiskane. Vatnet siver inn. Vi trekker garn på gjeddevatnet, og vi har hol i dørken.
Far ser på meg, eg ser på far, og ingen av oss seier nokon ting.
Far legg inn årane.
Små vassdropar dryp frå åreblada som peiker oppover i keipane. Vassdropane lagar ringar i vassyta på gjeddevatnet. Eg ser på ringane. Ringane blir større og større, ringane blir til store auge.
Eg lener meg over ripa og grip i det svarte, stille vatnet. I svartna ser eg eit andlet, eit andlet med aureauge. I svartna ser eg berre aureauge som stirer på meg.
-
Dette skjer igjen og igjen.
-
Eg sankar blåskjel då fløa byrjar, støvlane mine glir på glatte svaberg, og eg ramlar på kne. Mellom fjæresteinane ser eg det same andletet, der er dei same aureauga, dei ser rett gjennom meg.
Eg knuser blåskjela, og berre aureauge tyt ut.
Eg koker aureauga som tyt ut.
Eg et dei.
-
Eg prøver å gøyme meg, men andletet finn meg. Eg og far gjere opp eld. Når eg flekker never av bjørka, mellom borken og veden, ser eg auga som stirer på meg. Au, seier andletet, ikkje skad meg.
Far seier ingenting. Han får ikkje fyr.
-
Eg er som far og dei. Eg pakkar forteljingar omkring meg, prøver å gøyme meg for meg sjølv, for ein saknad som alltid ser på meg.
Andletet fortset å finne meg.
Eg kan ikkje sakne det eg ikkje veit om. Eg har aldri mista noko, eg vart fødd utan.
-
Halve meg er same.
Halve meg er sakn.
Eg vart fødd utan munn.
Lik far, og farmor, og tippoldemor, og tipptippoldemor, eg trur kanskje tipptipptippoldemor hadde munn, men kanskje ho ikkje kunne sjå, dei kalla ho for Blind.
Eit sterkt folk. Eit stille folk.
I middagsselskap sit alle stivna i dressane og kjolane og kviskrar til kvarandre. Eg skreller poteter og et aureauge. Alle auga gløtter på meg. Eg prøver å seie noko om tap og arv og saknad, men dess lenger ut i historia eg kjem, dess lågare snakkar eg. Det eg seier, blir overdøyvd av knivar som skrapar på slitne porselensfat. Dei kan ikkje høyre meg. Ingen kan høyre meg. Eg er som dei. Det er tantene og far og farmor, eg trudde lenge det berre var dei, men det er også meg. Det er som om vi angrar halvvegs ut, hugsar at vi ikkje har noko å seie, tenkjer at ingen høyrer uansett.
Vi er eit stilna folk.
Om vi nokosinne fortel, fortel vi med historier. Om fiskelykke, om aureauge, om blåskjel i fjæra, om å flekke never av bjørka. Far fortel kanskje om å ikkje få fyr.
Oftast seier vi ingenting.
-
språk land natur arv røter
diehtu
-
Det er som ein del av meg som aldri vil bli fødd.
Miste, tape, sakne, seier eg.
Å finnast, seier andletet,
aureauga som ser på meg.