Om sorg og livsglede. 
Og ein strandnellik som held ein TED-talk. 

Odd Eirik Færevåg trudde han måtte dikte opp alt han skulle skrive. Då han gav opp å følgje den regelen, og byrja å jobbe med dei verkeleg dårlege ideane, gjekk alt så mykje betre. 

Gratulerer med boka, Odd Eirik! Di førre utgjeving var i 2013. Korleis har skriveprosessen vore denne gongen?

Nei, sei det. Etter diktboka Dagane grå i 2013 stoppa skrivinga opp. Eg putla jo på og skreiv på nokre korttekstar der eg dikta opp forteljingar som best eg kunne. Etter nokre år samla eg dei og sende dei til forlaget under tittelen Musikken i det som kan skje. Heldigvis blei manuset refusert. Likevel ville eg gjerne skrive forteljande tekstar, men trudde i årevis at for å gjere det så må alt vere oppdikta.

Kor kom han frå, trur du, den tanken der? 

Eg har lurt på det same. Eg trudde lenge eg hadde det ifrå Einar Økland, av ein eller annan grunn. Men for nokre dagar sidan las eg Lars Amund Vaage si bok Sorg og song. Der skriv han at han hadde konstruert same avgrensing for seg sjølv, så kanskje det kjem frå den kanten. Slik eg forstår han i det essayet, var det i alle fall noko som losna i skrivinga då han bestemte seg for å skrive om den autistiske dotter si. For tre år sidan hadde eg ei liknande erfaring. Eg sat der og var sur og lei fordi eg ikkje fekk til skrivinga. Så tenkte eg: Ja vel, då. Så får eg skrive om Røvær. Eg resignerte, rett og slett. Og brått hadde eg lagt bak meg motstanden mot å skrive om øya eg voks opp på. Det var ein stor lette. Røvær er det einaste eg kan skrive om, forstod eg.

Alt med skrivinga endra seg etter dette. For det fyrste visste eg kor forteljingane skulle føregå, så det trong eg ikkje bruke krefter på. For det andre laga eg meg nokre enkle tilleggsreglar, inspirerte av novellene til Gyrðir Elíasson. Alle tekstane hans føregår på Island, alle novellene hans handlar direkte eller indirekte om annan litteratur, og i alle tekstane nemner han fjella i bakgrunnen. Dette siste skapar ein romleg effekt eg likar godt. Men sidan det ikkje er fjell på Røvær, forstod eg fort at fyret måtte bli mitt fjell.

Det var jo ikkje overraskande at historia om søster mi dukka opp i skrivinga. Eg var ni år då ho døydde, noko som sette djupe spor i alle oss rundt henne. Tanken var ikkje eigentleg at historia hennar skulle vere så sentral i tekstane. Men også det aksepterte eg, og etter kvart skreiv eg meir målretta. Eg ville skrive om tragedien frå flest moglege vinklar. 

Korleis gjekk så prosessen vidare frå skrivebordet?

Litt inn i skrivinga stod eg og snakka med min skrivande kamerat Gaute M. Sortland, som lurte på korleis det gjekk. «Eg har ein bråte med idear, men dei er stort sett dårlege», sa eg. «Ja, men det er jo dei dårlege ideane som blir bra», sa han. Og eg trudde på han. Etter det byrja eg å leite etter dei skikkeleg dårlege ideane, og eg fann mange. Så fort eg bestemte meg for å teste ut ein idé, måtte eg finne konkrete løysingar innanfor den ramma. Kor på Røvær skulle handlinga føregå? Kva litteratur skulle eg flette inn? Kor skulle eg plassere fyret? Eg visste jo ikkje kor tekstane skulle ende medan eg skreiv, men det var nesten som tekstane skreiv seg sjølve då eg hadde desse rammene å jobbe innanfor. 

Tenkjer du på lesaren når du leikar deg så mykje med form?

Nei, eg tenkjer ikkje på lesaren når eg testar ut form eller medan eg skriv, men så fort eg er ferdig med ein tekst, må eg jo vurdere om det faktisk fungerer. Der har eg hatt svært god nytte av den eminente redaktøren min, Maren Ingeborg. I tillegg les eg alt høgt for kona mi, ho har vel rolla som fyrstelineteneste. Eg kjem springande til henne så fort eg har skrive ferdig ein tekst, alltid såre nøgd med meg sjølv. 

Vil du ho skal vere kritisk då, eller er det mest for å få applaus? 

Applaus er alltid kjekt. Men i praksis er det vel like mykje begge delar. Eg høyrer det også sjølv, som regel, når eg les høgt, om teksten fungerer eller ikkje. Men ho er tydeleg i tilbakemeldingane, ja. 

Kona til forteljaren har jo eit godt svar når han undrar seg saman med henne om kvifor han «skriv den same teksten om og om igjen», som han seier:  «Det er lett å svare på, sa ho og såg på meg. Av same grunn som du kyssar meg kvar morgon.» 

Ja. Eg skulle gjerne ha dikta opp den replikken, men den er løfta direkte ut av ei samtale med kona mi. Ho er ikkje så dum, ho der. Og ho hadde jo rett. Eg elskar Røvær. Øya kjennest som ein uløyseleg del av meg. Landskapet der ute. I tanken kan eg vere der kva årstid som helst, kva tid på døgnet som helst, akkurat når eg vil. Og ofte når eg skriv, kor det no måtte vere, ser eg føre meg at eg eigentleg sit og skriv ved kjøkenbordet i barndomsheimen.

Kombinasjonen av leik med ulike former, metaperspektiva og dei mange forteljarane bidreg til at boka verkar energisk og med ei lett stemning, sjølv om du nemner ein familietragedie i nesten kvar einaste tekst. Eg kan jo spesielt trekkje fram det tomme huset, Hufsa/steinen og min favoritt, strandnelliken. 

Ja, dette er jo konkrete resultat av at eg leitte etter ulike synsvinklar. Strandnelliken var ein av dei verkeleg dårlege ideane, trudde eg. Eg såg føre meg ein strandnellik som hadde vakse opp på fyret der ute. Så tenkte eg at han skulle halde ein TED-talk om seg sjølv. Då var både forma og tonen gitt, og eg kunne slengje meg sorglaust ut i skrivinga. Ein TED-talk skal jo vere både kort, personleg og munnleg i stilen. Teksten om strandnelliken er dessutan full av Wikipedia-stoff, han opnar jo med å seie hei til alle googlarar, og det var eit slags nikk til meg sjølv der eg sat og googla «strandnellik» då eg skreiv den teksten. Eg føregreip kanskje ein mogleg kritisk merknad i framtida, også: Ja, det er mykje Wikipedia-stoff her. Men det er jo ikkje utan grunn! Så eg tenkjer visst på lesaren når eg skriv, likevel.

Formleiken handlar vel også om at eg skriv om eit lite barn. For korleis kan ein skrive om ungar utan å leike? Tragedien er jo ikkje eigentleg mogleg å forme i ord. Sjølv kan eg ikkje ta innover meg at søster mi drukna i meir enn korte glimt. Det er for hardt. Derfor er ho òg nemnd slik i boka, i korte glimt, i forbifartane, så å seie. Formleiken er sikkert eit forsvar mot å bli overvelda av saknet og sorga, også. Og ein måte å formidle det same saknet og sorga på. Men sorga og gleda dei vandrar i hop, som kjent. Så eg håpar leiken i tekstane formidlar gleda over at ho fanst ein gong. Eg er jo ein stolt storebror som prøver å heidre søster si ved å vise henne fram i desse forteljingane – om enn i korte glimt.