Her kan du lese nyskrivne tekster frå tidlegare elevar ved Forfattarskulen for skrivande med minoritetserfaring og tankar dei har om skriving, lesing og året ved skriveskulen. Skulen er eit samarbeid mellom Minotenk og Det Norske Samlaget. Blir du nysgjerrig? Du kan lese meir om Forfattarskulen her. Skulen har søknadsfrist i november 2025. Viss du har spørsmål, så kontakt leiar Therese Tungen på t.tungen@samlaget.no.
Denne gongen får du lese tekst frå Camilla Haugen.
Kven er du, Camilla?
Eg er lærar, tobarnsmor og forfattarspire med røter frå samisk, finsk og reisande kultur. Eg har stor interesse for språk, menneskemøte og kreativt arbeid. Eg skriv både sakprosa og skjønnlitteratur og har eit sterkt engasjement for historier som løftar fram opplevingane til barn og unge – særleg dei som ofte blir misforstått eller oversett.
Gjennom både skriving og undervisning prøver eg å synleggjere spora fornorskingspolitikken har sett, både i min eigen familie og i samfunnet elles. Eg ønskjer å skape rom for refleksjon, forståing og identitet – med ei blanding av fagkunnskap og forteljarglede.
Kva slags tekst er det du har skrive?
Eg jobbar med to prosjekt: ein sakprosatekst for barn og unge om korleis fornorskinga påverka samar, kvenar og skogfinnar, med forteljingar frå dei som opplevde det, og faktaboksar som gjer stoffet levande. Det andre er ein barne- og ungdomsroman sett i eit fleirkulturelt samfunn, der unge møter utenforskap, identitet og seksualitet. Inspirert av samiske samfunn løftar eg fram sterke mødrer og det matriarkalske perspektivet. Guten i historia er skeiv, men veks opp i eit miljø der det ikkje blir snakka om.
Kvifor skriv du?
Eg skriv for å gi stemme til dei som ofte blir gløymde i historia – og for å forstå meg sjølv betre. Skrivinga er eit verktøy for å lækje, utforske og formidle, særleg tema knytt til språk, identitet og tilhørsle. Eg ønskjer å opne både auge og hjarte, hos meg sjølv og hos lesaren.
Kva liker du å lese?
Eg les både skjønnlitteratur og sakprosa, særleg bøker som handlar om kultur, røter og identitet. Eg har ein forkjærleik for litteratur som løftar fram minoritetsperspektiv og gir innsikt i det å vere annleis. Språksterke bøker med varme, djupn og historisk forankring grip meg aller mest. Eg likar å lese bøkene til Aina Basso, Charles Dickens og Ida Jackson.
Er det noko ved Forfattarskulen du vil trekkje fram som spesielt lærerikt for deg?
Forfattarskulen har gitt meg eit språk for å forstå både handverket og prosessen bak ei god forteljing. Eg har lært korleis eg kan strukturere tekst, utvikle perspektiv og formidle komplekse tema for yngre lesarar – utan å miste djupna. Det har vore både lærerikt og frigjerande. I tillegg har eg fått skrivande vener å dele tekst og tankar med, noko som har vore uvurderleg.
Alt kan fiksast
Av Camilla Haugen
Døra smell igjen bak oss. Lyden slår attende frå betongveggane. Ho lèt seg ikkje stoppe – den døra har eigne meiningar. Eit kvin frå gummipakninga, eit klakk frå låsemekanismen, og så er vi fanga igjen, som om blokka ikkje vil sleppe oss ut.
Eg kiker bort på den rustne dørkarmen. Eit gamalt merke av størkna blod, heilt øvst på døra, minner om dagen då fingeren til nabojenta sat fast der. Eg hugsar ho skreik så det stakk i magen.
Ho har ikkje likt meg etterpå. Kanskje fordi eg såg det som hende, men ikkje rakk å gjere noko. Eller kanskje fordi ho veit at eg veit kva mor hennar ropte til ambulansefolka medan dei bar ho utt: «Kor mykje blod kan ein unge miste før ho tek til vettet?»
Det luktar røyk og parfyme i trappeoppgangen i dag. Ein tung miks av sveitte og nyinnkjøpt øl. Eg trur ho har fest i kveld igjen – Siw, mor til nabojenta. Ho ropar alltid høgt i mobilen når ho planlegg noko.
“Skal vi ta det hos deg eller hos Ronny? Eg har att fem hundre kroner!”
Eg veit ikkje heilt kva eg meiner om ho. Eg trur eg mest synest synd på ungane hennar. Spesielt ho med den bandasjerte peikefingeren som aldri heilt voks ut igjen. Du skal nok få høyre meir om Siw og dotter hennar seinare.
Dei kallar blokka vår for gettoen. Folk seier det med eit smil som ikkje når augo. «Dei der oppe» bur i einebustader, der hagane går i arv og hekkane står som veggar rundt familietre med djupe røter. Her nede veks vi opp i potter. Dei fleste av oss sprekk før vi får blomstra.
Musikken frå tredje etasje skingrar ned gjennom trappehuset. Madonna – igjen. Ella spelar alltid høgt. Denne gongen er det noko nytt. Ein melodi eg ikkje har høyrt før, og ei stemme som syng om å vere jomfru. Eg smakar på ordet. Virgin.
Eg smiler litt. Ikkje fordi det er morosamt, men fordi tanken er min aleine.
Tina bur i same oppgang som nabojenta med peikefingeren. Ho er veninna mi, ikkje av val, men fordi mødrene våre er bestisar. Tina er tynn som ein planke, har lyst, pinnestritt hår som heng rett ned, og skarpe skuldrar. Ho er to år eldre enn eg. Eg likar mor hennar betre.
Ella heiter mor til Tina.. Ho luktar alltid av noko sterkt og søtt, som parfyme og hårspray blanda med vin og forventningar. Ho rører seg som om verda ser på, sjølv når ho går ut med søpla.
Krøllene hennar er raudbrune og ville, dei sprett i takt med dei høge hælane ho trippar rundt i. Ho seier sjølv at puppane hennar heng som kaffiskinnposar etter barnefødslar.
Ho er slank, men ikkje tynn. Ho har hofter som svingar, og midje som ein djembetromme. Når ho ler, høyrer ein det frå bakhagen til blokk C. Når ho græt, slår ho i veggen så det dundrar i røyra.
Av og til ønskjer eg at ho var mor mi. Ikkje fordi eg ikkje er glad i mi eiga – men fordi Ella har stiletthælar og har levd. Mor mi har tøysko og handlelister.
Tina og eg blei prakka på einannan lenge før vi hadde eigne meiningar. Slik er det når mødrene dykkar var besteveninner før dokker blei fødde. No er vi mest praktiske partnarar – det finst ikkje mange jenter på vår alder her, så ein tek det ein får.
Ho søv ofte hos oss, Tina. Spesielt når Ella vil ut. Det vil ho ofte.
Heime hos meg er det ingen som går ut. Mor mi et, jobbar og et igjen. Far min er mest eit lyddryss i bakgrunnen – knirk i golvplankar, mumling gjennom sporten på TV. Når han opnar kjeften, er det som regel for å heie på dei ulike laga. Om han i det heile teke er heime.
Men i motsetnad til Ella, som er skilt, så blir mor mi verande. Ho går ingen veg, ikkje på fest i alle fall. Eg forstår det ikkje heilt, men kanskje ho trur det er det ein gjer, når ein først har sagt ja ein gong i tida. Dei gongane foreldra mine seier noko til kvarandre, er det mykje krangling, høge ord, mest nedlatande frå mor, og til slutt reiser far ut ein tur. Orkar ikkje bråket, det er betre å gå, seier han. Eg lurar på kva han har gjort som gjer ho så sint.
Tina er kanskje to år eldre enn eg, men kroppen hennar har ikkje fått beskjed enno. Ho står ofte framfor spegelen heime hos oss, stiv i blikket, med hendene på hoftene. Eg ser ho studerer brystkassa si som om den gøymer ein tryllekunst ho ikkje klarer å forstå.
Eg veit at ho ser på meg med blikk som måler og samanliknar. Eg er tretten, og puppane mine er ferdig utvikla. Hennar har knapt byrja.
Når eg får velje sjølv, heng eg heller med Mihkkal. Vi har gått i lag sidan barneskulen. Han er den einaste i klassa eg kjenner meg heime med.
Han har søsken i alle aldrar og fargar, men berre ein heilsøster – Anne. Ho har kraft i haka og ein måte å gå på som får folk til å flytte seg. Mihkkal har mjuke rørsler, fingertuppar som alltid trippar i lufta, som om dei dansar.
Alle veit det, sjølv om ingen seier det. Mihkkal er skeiv. Men ingen er det her. Ikkje i denne bygda.
Men når vi heng, då tør han verkeleg å sleppe seg laus, å le, å synge, å vere seg sjølv. Vi har øvd på musikalnummer saman på skulekjøkkenet, dansa i kjellargangen med såpeglatte sokkar og laga kostyme av gardiner.
Han er betre på dans. Eg er betre med ball. I gymmen kastar dei blikk på han, gutane, og slengjer kommentarar. Nokon flirer, dei eldre gutane spyttar på gata når vi går forbi, som ein tydeleg protest.
Men Mihkkal lèt det prelle av. Han svarar tilbake, alltid. Han har ei skarp tunge og eit blikk som kan stikke hòl i kva som helst.
Han er frekk mot meg òg, men eg gir igjen. Alltid.
Mødrene våre trur at vi ikkje skjønar det. At vi berre heng saman fordi vi er jamaldringar, eller at vi kjem til å vekse frå kvarandre når vi får meir å velje i. Men eg kjenner det i kroppen kvar gong eg er med Tina – det er noko uekte mellom oss. Mødrene våre veit det nok inst inne, at vi helst skulle vore med nokon andre.
Vi seier dei rette tinga. Vi ler når vi skal. Men Tina ser alltid bort eit halvt sekund for tidleg. Eg tel inni meg, som klokkeslag: Éin, to – der ser ho vekk.
Det er praktisk. Ho bur vegg i vegg. Vi kjenner rutinane til kvarandre. Eg veit når Ella kjem heim, for eg høyrer stiletthælane som klakkar i oppgangen, og Tina veit at ho ikkje treng banke på – ho kan berre gå rett inn hos oss.
Men kvar gong eg får velje sjølv, er det Mihkkal eg søker.
Han har eit blikk som ser tvers gjennom folk. Når vi sit i kantina og dei andre gutane dultar kvarandre i sida og kviskrar ting bak handa, treng han ikkje snu seg. Han veit kva dei seier. Likevel rettar han ryggen, slenger ein kommentar som luktar pepar, og smiler med eine munnvika.
Ein gong i gymsalen skulle han vere med på fotball, men ballen kom ikkje i hans retning ein einaste gong. Dei spelte rundt han, som om han ikkje var der. Så gjekk han av bana midt i spelet, la seg på tjukkasen og byrja synge «I Will Survive».
Eg trur ikkje læraren visste kva han skulle gjere.
Eg lo så eg fekk sting i sida.
Vi snakkar mykje om kva vi vil bli. Eg seier kanskje psykolog. Eller skodespelar. Eller noko heilt anna. Han seier han vil bli seg sjølv, og at det kanskje er det vanskelegaste yrket i verda.
Når eg seier at han burde flytte til ein stad med regnbogeflagg og pride-paradar, seier han: «Ja, men kva gjer eg med søster mi, då? Kven skal lære ho å bruke bind og gi ho råd om BH-storleikar?»
Eg seier: «Du lærer ho jo ingenting, du stel berre spegelen.»
Han slår meg i skuldra. Eg slår tilbake. Så ler vi, høgt.
Her, i denne blokka, med dører som smell, og songar som lagar ekko i betongveggane, lever vi på vent. Nokon ventar på å bli elska. Nokon ventar på å bli store. Nokon ventar på å flytte.
Men eg tenker: Nesten alt kan fiksast. Fingrar, venskap, til og med blokkveggar – viss ein berre har rett lim. Og tolmod. Og kanskje ein ven som ikkje snur seg vekk etter to sekund.