«Viss eg skal ha skrivehelg, brukar eg å seia til venene mine at eg går i kloster,» fortel Frida Fliflet. Der forsøker ho å finne balansen mellom det ubehagelege og det vittige. Det har resultert i debutboka Kan eg sjå på.
Tekst: Kajsa Bøyum
Gratulerer med å debutera som forfattar, Frida. Korleis kjennest det å sjå boka i butikkar for første gong?
Sjølve lanseringsdagen og dei to første vekene boka var i sal og eksisterte i verda, var veldig antiklimatiske. Dagen boka kom frå trykk og eg fekk halda ho i handa for første gong, var sjukt stas, ein boblete følelse av glede. Men så blei det merkeleg tomt, boka var liksom usynleg. Men eg veit jo at det er slik for mange debutantar, det kan ta tid å få meldingar, og det tar tid for folk å lesa boka. Lanseringsfesten førre veke gjorde det tydeleg at boka også eksisterer utanfor hovudet mitt. Den endra heile opplevinga. Så kom ei fin melding i Bokmagasinet i Klassekampen, som også gjorde boka meir synleg i offentlegheita. Eigentleg har eg jo trua på at ho har potensial til å nå ganske mange lesarar. Eg har prøvd å skriva noveller som gjerne kan vera snappy og kjappe, men aldri enkle. Det må stå noko på spel.
Kan du seia litt om kva novellene handlar om?
Dei handlar om ein sur sekstenåring i bunad som ikkje vil eta marsipankake, eller ein paranoid, utstressa og veldig religiøs (?) arbeidskar som bablar utan stopp til kompisen sin, eller ei ung kvinne som berre vil trena i fred i dansestudioet sitt, men det får ho faen ikkje. Eller eg kan seia at dei handlar om eteforstyrringar, abort, kvinnevald og kvinneroller. Eller nakenbilde, eller kva det vil seia å vera norsk turist. Les og finn ut!
I alle fall prøvar eg å finna balansen mellom det ubehagelege og det litt vittige. Ofte vil eg berre kødda og jazza i veg i teksten, men då drep eg jo mi eiga nerve. Det er ei evig disiplinøving. Elles skriv eg ofte dialogtungt, og brukar mykje direkte tale. Muligens ei yrkesskade frå journalistikken. Eg elskar å lesa dialogar der du merker at det er to motstridande viljar som kjempar kvar si sak. Eg har også ei forkjærleik for det morbide og småcreepy, ofte prøvar eg å skapa ei uhygge i det eg skriv. Men det må helst vera subtilt, ikkje bli trøkt opp i trynet på lesaren. Eg vil ha uggen stemning, ikkje kjøttetande monster.
Eg har prøvd å skriva noveller som gjerne kan vera snappy og kjappe, men aldri enkle. Det må stå noko på spel.
Du seier at du skriv dialogtungt, og at det kanskje er ein yrkesskade frå journalistikken. Dialogar er ikkje akkurat kjente for å vera det enklaste å skriva, så det kan vel heller vera det er snakk om ei gåve snarare enn ein skade du har fått?
Hehe, kanskje det – eller så handlar det mest om kva eg er van til og har trent på. Uansett så vil eg at noko skal spele seg ut; at noko skal skje. Eg kan bli veldig utolmodig av å lesa lange, treige tankereferat, der forteljaren berre går rundt og rundt inni sitt eige hovud heile boka. Då vil eg mykje heller sparka ting i gang gjennom dialogar.
Du debuterer med heile elleve noveller. Korleis har det påverka skriveprosessen å arbeida med så mange forskjellige tekstar samstundes?
Heldigvis har eg ikkje jobba med elleve noveller på same tid, men gått djupt inn i ei og ei. Eg kan ikkje skriva ei setning her og der, eg må gå heilt under huda på teksten. Viss eg skal ha skrivehelg, brukar eg å seia til venene mine at eg går i kloster. Då må eg fjerna alle distraksjonar og kun fokusera på dette eine tekstuniverset.
Mobilen på flymodus, ikkje sjå seriar, ingen sosiale medium. Fantasien er så skjør. Så seier det kanskje stopp på eit punkt, og eg står og stangar. Då legg eg novella vekk i nokre dagar, veker, månader, lar hjernen pusta ei stund før eg begynner å jobba med ei anna novelle – og så lausnar det forhåpentlegvis når eg tar ho fram igjen.
Er det noko som har vore særskilt utfordrande på vegen frå idé til bok?
Det mest utfordrande er eigentleg å halda på den nonne-disiplinen mange dagar i strekk, som trengst for at eg skal klara å skriva. Eg må legga til rette og skapa masse tomrom i hjernen for at ideane skal komma. Men når dei først kjem, kan det gå ekstremt fort. Novellene "Parfyme" og "Ta meg kor enn eg vil", for eksempel, skreiv eg i løpet av ein og same dag, dei berre datt ut av hjernen. Så brukar eg tusen år på å pirka og pirka og pirka. Eg blir aldri nøgd. Det er kanskje den andre store utfordringa: Å klara å gi slepp. Å akseptera at eg ikkje dør av ein upresis metafor, og det gjer ingen andre heller. Håpar eg.
Eg må legga til rette og skapa masse tomrom i hjernen for at ideane skal komma. Når dei først kjem, kan det gå ekstremt fort.
Mange forfattarar fyller seg jo gjerne opp med inspirasjon og inntrykk for så å skriva det ut, men du seier at du må skapa tomrom i hjernen for at idéane skal koma. Betyr det at du også held deg borte frå andre bøker mens du skriv sjølv?
Nei. Men eg må velja med omhu, og stort sett halda meg til ei om gongen. Den rette boka kan trigga skrivelysta heilt enormt. Mine go-to-forfattarar er Samantha Schweblin, Shirley Jackson, Gunnhild Øyehaug og Frode Grytten. Dei funkar alltid viss eg sit fast.
Dette er ei novellesamling om å sjå og bli sett, står det på baksideteksten – og novellene fangar verkeleg noko universelt gjennom dette med blikk. Eg lurer på kor aktivt du har arbeidd med tekstane tematisk ettersom novellene òg snakkar så godt med kvarandre?
Boktittelen kom etter novellene, og det var først då, når eg skjønte at her er jo tittelen, at eg såg samanhenga med blikk – det var aldri nokon overordna tanke mens eg skreiv. Berre flaks for meg at tittelen, som jo er henta frå ei konkret novelle, var såpass dekkande for boka. To av novellene nikkar konkret til kvarandre, på ein måte eg håpar lesaren fangar opp, elles er alle frittståande. Men det finst nokre planlagde fellestrekk: her er mange besteforeldre, mykje musikk, ein del Latin-Amerika og eit knippe sta jenter. Forteljarane er gjerne unge, den yngste er ein liten gut, kanskje rundt seks år?
I «Ave Maria» får du verkeleg fram den ugne stemninga du nemnde tidlegare. Den novella skil seg kanskje òg litt ut frå dei andre ved å tendera mot det overnaturlege. Kva tenkjer du om det?
Eg tenker at det er heilt etter planen. Eller, det kjem jo an på om ein stolar på vår mildt paranoide hovudkarakter eller ikkje – det finst eit tolkingsrom her. Men eg elskar å skriva og lesa historier som bikkar mot det overnaturlege, så lenge det ikkje blir heilt koko. Ofte synest eg det skumle ligg i å ikkje vite kva det skumle er. Overnaturleg versus realistisk var eigentleg den einaste klare grensa eg og redaktøren min drog opp når me skulle velja ut kva noveller som skulle bli med i boka.
Frida Fliflet: Kan eg sjå på
I desse novellene handlar det om å unngå blikk og å fanga blikk. Det handlar om Kaisa i det forferdeleg varme kostymet og den jævla svikaren Linnea, om å bli invadert i eit dansestudio, om Laura som IKKJE må kasta opp marsipankake utover bunaden, og om Edvard sin framande farfar. Det handlar om å slå nokon eller springa frå nokon og å vera ein idiotisk (idiotisk!!!) turist, og om slektslinjer og sitrande skam og dessutan om ein tjueåring med ei greie i magen som må fjernast NO.
Kan eg sjå på er ei novellesamling om å sjå og bli sett, av seg sjølv eller andre, med lengsel og forakt.
🌟🌟🌟🌟🌟 Fliflet pirker ikke forsiktig i det vonde, hun bretter det ut, flik for flik [...] en imponerende debut.
- Lone Bodot, Bergens TidendeMed sjarm og teknisk teft viser Frida Fliflets debut vanskene ved å navigere i en verden med marsipankake, graviditetstester og lengsel. - Sigrid Strømmen, BLA
Debutant Frida Fliflet lager fra første side relasjonelle speilsaler i novellene sine... - Tora Sanden Døskeland, Klassekampen
