«Å bli sett for den ein er. Det er ganske basale behov for eit menneske. »
Kan du fortelje litt om korleis boka blei til, og kva utfordringar du eventuelt har støtt på undervegs?
Etter råd frå redaktøren min starta eg dette prosjektet med ein gong mi første bok, Heliumhjarte, gjekk i trykken i 2009. Det var jo trass alt snakk om den vanskelege andreboka. «Pøh! Kor vanskeleg kan det vere?» tenkte eg. Vel, det skulle ta meg ti lange år.
Temaet kom raskt. Det skulle bli ei novellesamling om å sove, i konkret og i utvida forstand, om å vere i ein tilstand du ikkje kjem deg ut av. Ganske tidleg var det to personar frå kvar si novelle som kravde større plass: unge Nikolai som var fødd som jente, og den godt vaksne Johannes. Kunne Nikolai vere Nina frå førsteboka mi? Kunne han få fortelje si historie her? Var Johannes bestefaren? Då gjekk det opp for meg: Eg skreiv ikkje på ei novellesamling, eg skreiv på ein roman!
Redaktøren min og eg var samde om dette: Romanen skulle vere skakk, rar og kort. Eg bomma fatalt på det siste. Boka enda opp på nesten 400 sider.
Fyldig og fin er ho blitt, men korleis gjekk det til?
Historia var for springande. Ny tekstmengde måtte til for at det ikkje skulle bli for kryptisk. Dess meir eg skreiv meg inn i handlinga, dess meir skreiv eg meg vekk frå kortromanen eg hadde planar om å skrive. Alt fall likevel på plass. Der hadde eg historia eg skulle fortelje. Men då blei eg som greyhounden som tek igjen den mekaniske haren på veddeløpsbana. All motivasjon forsvann. Tid og overskot til å skrive var mangelvare. Dei regelmessige meldingane frå redaktøren om vi skulle ta ein kaffi eller eit måltid saman, blei sjeldnare. Det gjekk eitt år, to år, til eg såg på Facebook at redaktøren min var i same by som eg, utan å ta kontakt. Det var jo ein naturleg konsekvens av at manuset mitt aldri kom, men det blei likevel så tydeleg: Eg var i fall, ut av forlaget, ut av skrivinga.
Så eg gav opp. Det blei med den eine boka. Men ei uro i kroppen understreka det eg eigentleg visste: Eg måtte fullføre. Så eg fekk ordna meg ei 80 % stilling, ein fast skrivedag i veka. Dei dagane blei eg min eigen arbeidsgivar, den strengaste eg nokon gong har hatt!
Likevel fungerte det ikkje. Eg skreiv og skreiv, men det svinga ikkje av historia, eg fann ikkje formatet, forma. Eg sende manusutkast etter manusutkast, hamna i manusbunken, venta på å bli lesen av redaktøren. Og det tok lang tid å skrive, sjølv med 80 % stilling.
Det var jo ein naturleg konsekvens av at manuset mitt aldri kom, men det blei likevel så tydeleg: Eg var i fall, ut av forlaget, ut av skrivinga.
Så brått, etter eit tips frå redaktøren om å jobbe med kronologien, løyste det seg. Med ny kronologi kom ny dynamikk inn i teksten, og med det driv og håp i skrivinga. I februar 2019 kom beskjeden frå redaktøren: No byrjar alt å falle på plass. No blir det bok! Men han sa òg dette: Eg går ut i permisjon i seks månader, du får ny redaktør.
Det som såg ut til å vere eit tilbakeslag, blei ein styrke. Den nye redaktøren kom inn med eit nytt og friskt blikk utanfrå. Ho stilte dei irriterande, men riktige spørsmåla. På den måten fekk eg luksusen med å ha to redaktørar på eitt og same manus. Og ikkje minst: Den nye redaktøren gav rikeleg med motivasjon, nok til å halde heilt inn. Det blei bok!
Visst blei det bok! Kan du seie litt om kva ho handlar om?
Ninkolai ei forteljing om kjønnsidentitet og utanforskap. Om retten til å omskape sitt eige namn og pronomen, og med det – si eiga historie. Samtidig er det ei forteljing om ein familie i tre generasjonar som er i ferd med å miste kvarandre.
Nikolai, fødd som Nina, veks opp på garden hos besteforeldra, Inger og Johannes, etter at mora har reist i frå han. Etter kvart blir det synleg at Johannes, den einaste som vil sjå han som Nikolai, er i ferd med å bli sjuk. Gradvis blir det avdekt kvifor mor til Nikolai reiste i frå han, og kvifor Nikolai etter kvart må flytte etter. Hjelpelaust fanga imellom strevar Inger med saknet av ektemannen og barnebarnet, slik dei begge ein gong var.
Kjønnsidentitet er eit sjeldan tema i norsk skjønnlitteratur. Er det lov å spørje om kva føresetnader du har til å skrive om dette?
Sjølvsagt! Som cis-person, altså ein som opplever samsvar mellom kropp og kjønnsidentitet, har eg vore nøydd til å gå nokre rundar med meg sjølv. Korleis kan eg skrive om ein som opplever at den han ser i spegelen, ikkje i det heile liknar på den han er? Svaret mitt har vore dette: Skjønnlitteratur er forsøk på å skrive seg inn i livet til andre personar. Det er jobben fiksjonen skal gjere. Så Ninkolai er mitt forsøk på å skrive meg inn i livet til Nikolai. Og til Inger og Johannes. Eg håpar berre det er eit godt forsøk, eit truverdig forsøk.
Korleis kan eg skrive om ein som opplever at den han ser i spegelen, ikkje i det heile liknar på den han er? Svaret mitt har vore dette: Skjønnlitteratur er forsøk på å skrive seg inn i livet til andre personar.
Så kan eg òg litt om utanforskap. Som ung homofil i distriktet på 80-talet veit eg korleis det er å føle at det er noko som ikkje stemmer, at det er noko som ikkje er rett. Den følelsen har eg brukt til å nå inn til Nikolai. Men dette er altså Nikolai si historie, ikkje mi.
Og sjølv om temaet i boka er spesifikt, er det også allment: å høyre til. Å bli sett for den ein er. Det er ganske basale behov for eit menneske. Som Nikolai sjølv seier i boka: Han er berre ein heilt vanleg gut som likar heilt vanlege jenter. Det er så enkelt. Og likevel så komplisert.
Bjarte Daviknes Klakegg: Ninkolai
Om kjønnsidentitet og å miste sine nærmaste.
Nina er ikkje lenger Nina, men er endå ikkje heilt blitt Nikolai. Tolv år gammal bur han på garden med besteforeldra Inger og Johannes. Mora har reist tilbake til byen dei to kom ifrå, utan Nikolai. Som ung vaksen flyttar han etter, mest for å finne fotfeste i seg sjølv, men kanskje også med eit håp om å finne mora. Saknet etter besteforeldra, særleg Johannes, dreg med seg glimt frå oppveksten på garden. Der andre tviheldt på Nina, var Johannes den einaste som ville sjå Nikolai. No er han blitt sjuk. Jo nærmare Nikolai kjem seg sjølv, dess meir svinn Johannes. Medan Inger strevar med saknet etter begge, og mor til Nikolai vaknar til live i gøymde minne, ventar kanskje kjærleiken på ein heilt (u)vanleg gut som heiter Nikolai.
Ninkolai er ein roman om kjønnsidentitet, avvising og kjærleik, om å miste - og finne - sine nære i leiten etter seg sjølv